کمک ۳۸ میلیارد دلاری آمریکا به اسرائیل احتمالا بلاعوض نباشد

به نظر می‌رسد توافق بی‌سابقه‌ی کمک دفاعی اورشلیم با ایالات متحده، پیروزی بزرگی برای نتانیاهو است، گرچه این توافق توقع او را برآورده نمی‌کند و می‌تواند دست اوباما را در ابتکارات مربوط به فلسطینیان بازتر کند.

دولت آمریکا از اکتبر ۲۰۱۸ هر روز بیش از ۱۰.۴ میلیون دلار به متحد کوچک و آماده-به-جنگ خود در خاورمیانه خواهد داد.

یادداشت تفاهم جدید آمریکا و اسرائیل، که روز چهارشنبه در اتاق معاهدات وزارت خارجه امضا می‌شود، مجموع ۳۸ میلیارد دلار را برای ۱۰ سال آینده بابت «مساعدت امنیتی» به کشور اسرائیل وعده می‌دهد. یعنی هر دقیقه ۷هزار و ۲۳۰ دلار یا هر ثانیه ۱۲۰ دلار.

ثبتنام برای دریافت خبرنامه روزانه از طریق ایمیل ثبتنام

هر دو طرف از این یادداشت تفاهم استقبال کرده و آن را «بزرگ‌ترین وعده‌ی مساعدت دوجانبه‌ی نظامی در تاریخ ایالات متحده» دانسته و به افزایش رقم توافق کنونی (۳.۸ میلیارد دلار) نسبت به توافق قبلی (۳ میلیارد دلار در سال) اشاره کرده‌اند. این رقم حیرت‌آور هم گواهی است بر روابط مستحکم ایالات متحده و اسرائیل، که به‌رغم روابط متشنج بین رهبران این دو کشور هنوز مستحکم مانده، و هم گواهی است بر این‌که نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو دست‌آوردی ناچیز نداشته است.

نتانیاهو که نه‌تنها با امتناع سرسختانه‌ی خود برای توقف شهرک‌سازی‌ها، بل عمدتا با مخالفت جنجالی خویش با توافق هسته‌ای ایران (از جمله سخنرانی مناقشه‌برانگیز وی در کنگره که بسیاری آن را سیلی محکمی بر صورت رئیس‌جمهور باراک اوباما ارزیابی کردند)، دولت اوباما را سخت عصبانی کرده است، بااراک اوباما با این‌همه به وعده‌اش عمل کرد و بزرگ‌ترین بسته‌ی کمک نظامی در تاریخ ایالات متحده را به اسرائیل آورد.

مقامات آمریکایی، در تمام مراحل فرآیند این توافق، عهد کردند که هیچ‌وقت با امنیت اسرائیل قمار نکنند؛ اما بسیاری از تحلیل‌گران (از جمله نویسنده‌ی این مطلب) سال گذشته مطرح کرده بودند که ضدیت نتانیاهو با توافق ایران به‌سختی منجر به فضای دوستانه‌ای برای انجام مذاکرات جهت افزایش کمک نظامی شده است.

گرچه مخالفان همیشه خواهند توانست ادعا کنند که اگر نتانیاهو با دقت بیش‌تری قدم برمی‌داشت، می‌توانست بسته‌ی بهتری بگیرد و اگر به‌نوعی خود را از لابی‌گری تهاجمی‌اش علیه توافق ایران مبرا می‌ساخت، می‌توانست توافق ۱۰ساله‌ای را ببندد که پول بیش‌تری به اسرائیل می‌آورد. اما عمل نتانیاهو نه‌تنها حمایت نظامی ایالات متحده را پایان نداد، که حتی کاهش هم نداد. با این حال، زمانی می‌توان درباره‌ی سیاست وی دربرابر کاخ سفید دست به قضاوت نهایی زد که رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده در ۲۰ ژانویه سر کار بیاید.

با این همه، تحویل بزرگ‌ترین بسته‌ی کمک نظامی به اسرائیل، دست اوباما را در حمایت از ابتکارات مربوط به فلسطینیان، یعنی در سازمان ملل و درست پس از انتخابات ریاست‌جمهوری (که چنین حرکت‌هایی دیگر نمی‌توانند به هیلاری کلینتون، نامزد دمکرات‌ها، ضربه بزنند)، بسیار بازتر می‌کند. قبل از این‌که یادداشت تفاهم در این هفته نهایی شود، منابع آگاه اسرائیلی پیش‌بینی می‌کردند نتانیاهو تا قبل از آغاز به کار دولت جدید، توافق را امضا نخواهد کرد. می‌گفتند چنین کاری دولت کنونی را قادر می‌سازد تا هر نوع انتقادی از سوی جبهه‌ی فلسطینی را شکست دهد و از شکل‌گیری این بحث جلوگیری کند که دولت کنونی نیازهای امنیتی اسرائیل را به‌خوبی برآورده ساخته است.

در این بسته چیست
با توجه به نسخه‌ی نهایی یادداشت تفاهم، چند نکته مطرح می‌شود.

در ابتدا باید گفت که سخن‌گفتن از افزایش ۸۰۰ میلیون دلاری در هر سال، گمراه‌کننده است؛ چون توافق جدید شامل ۵ میلیارد دلار بابت سامانه دفاع موشکی است که بخشی از قرار قبلی نبوده بل تحت پرداخت‌های جداگانه‌ بوده است. تحت یادداشت تفاهم جدید، اسرائیل از درخواست کمک اضافی، جز در زمان جنگ، منع شده است. این یعنی مساعدت نظامی واقعی (بدون احتساب دفاع موشکی) افزایش یافته اما فقط از ۳۰ میلیارد دلار به ۳۳ میلیارد دلار.

گیلعاد شر، مذاکره‌کننده‌ی پیشین صلح اسرائیل، به پولیتیکو گفت «توصیف من [از توافق جدید] نسبت به توصیفاتی که در روزنامه‌های مشخصی دیده‌ام (نظیر «بزرگ‌ترین» و «دست‌آورد استثنایی» برای اسرائیل)، معتدل‌تر است. این [توافق] تقریبا دقیقا همان رقم قبلی است».

به‌راستی نیز، یادداشت تفاهم جدید نوید یک افزایش نسبتا معتدلی را می‌دهد، به‌ویژه وقتی با مجموع رقمی مقایسه کنیم که نتانیاهو در ابتدای مذاکرات به دنبال‌اش بود. طبق گزارشات مختلف، نخست‌وزیر هدف‌اش بیش از ۴۰ میلیارد بود، و برخی حتی بر این باور بودند که وی به دنبال رقمی نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار بود.