مدیر کل وزارت خارجه اسرائيل: اگر پاریس اقدام به برگزاری اجلاس صلح کند، روی حضور ما حساب نکند

در جلسه کنست روز دوشنبه، هنگامی که بنیامین نتانیاهو از «وزیر خارجه و کارکنانش» برای فعالیت درخشان ایشان برای گسترش روابط بین المللی اسرائيل تقدیر کرد، معلوم نبود شوخی می کند یا جدی می گوید. او صورتش جدی، و صادق به نظر می رسید. اما قطعا شوخی می کرده است، زیرا وزیر خارجه خودش است. نتانیاهو خودش وزیر خارجه است!

آنچه مسلم است اما و شک در آن جایز نیست این است که تحت مدیریت وی، سیاست های خارجی پیشرفت های چشمگیری داشته است:‌ تقویت روابط دوستانه با موتور قدرت روسیه، چین، ژاپن، و هند، عادی سازی روابط با ترکیه، و ایجاد دوستی های تازه با آفریقا، و از همه مهم تر ایجاد روابط حسنه با مصر، و دیگر کشورهای عربی که هرگز به طور رسمی موجودیت اسرائيل را صحه نگذاشته اند.

از سوی دیگر اما، رابطه اسرائيل با کشورهای کلیدی تجاری این کشور، ایالات متحده و اتحادیه اروپا به دلیل عدم تفاهم شدید بر سر مناقشات اسرائيل-فلسطینی متشنج است.

ثبتنام برای دریافت خبرنامه روزانه از طریق ایمیل ثبتنام

دوری گلد، مدیر کل وزارت خارجه اسرائيل از نزدیکان قدیمی و محرم اسرار نخست وزیر از ژوئن ۲۰۱۵ که مدیرکل وزارت خارجه شد، اکنون تبدیل به چهره سیاست خارجی اسرائيل شده است. در مصاحبه ای که توسط تایمز اسرائیل بر سر موضوعات گوناگون با وی انجام شد، سیاستمدار زاده‌ی کنکتیکات نظرات خود در باره رهبر فلسطینیان و منطقی که استراتژی اسرائيل در برابر جهان عرب بر آن استوار است را مطرح می کند. وی همچنین درباره دلایل خودداری اسرائيل از قبول دعوت فرانسه به ازسرگیری مذاکرات صلح می گوید.

گلد می گوید به احتمال زیاد در صورتی که اجلاس بین المللی فرانسه در پاریس در باره مناقشات اسرائيل-فلسطینی قرار به برگزاری در سال جاری را داشته باشد، از سوی اورشلیم بایکوت خواهد شد. چنین اجلاسی کل مسأله صلح را زیر سؤال می برد».

وی گفت «ما برای دور اول مذاکرات دعوت نشدیم… و شک دارم که در دور دوم شرکت داشته باشیم زیرا ما مشکل خود با کل طرح فرانسه را به صراحت بیان کرده ایم».

در ۳ ژوئن فرانسه میزبان کنفرانسی با حضور مقامات ارشد ۲۸ کشور جهان بود. اسرائیل و فلسطینی ها دعوت نشدند. در آن زمان پاریس اعلام کرد که این جلسه تنها «قدم اول» است و سپس کار مشترک برای برگزاری یک کنفرانس بین المللی در اواخر سال جاری آغاز خواهد شد «و تمام جامعه جهانی را حول محور اسرائیل و فلسطینیان گرد خواهد آورد».

دولت اسرائيل به کرات مخالفت خود را ابراز داشته و گفته است نتیجه کنفرانس های بین المللی تقویت موضع مذاکراتی فلسطین است و تأکید کرده است که تنها مذاکرات مستقیم دوجانبه میان اسرائیل و فلسطینیان می تواند به پیشبرد روند متوقف شده‌ی صلح بینجامد.

در گفتگو با تایمز اسرائيل، گلد بر انتقاد اسرائیل تأکید کرد. «طرح فرانسه متأسفانه شده است گزینه مقابل مذاکرات مستقیم. من بیانیه های فرانسه در این خصوص را دیده ام. کل پروسه صلح که در مادرید آغاز شد را دور زده اند». اشاره گلد به اجلاس ۱۹۹۱ بود که اسرائيل (و نتانیاهو که آن زمان معاون وزیر خارجه بود)، مصر، سوریه، لبنان، و نمایندگان مشترک اردنی ها و فلسطینی ها در آن شرکت داشتند، و اولین باری بود که طرف های درگیر در مناقشات خاورمیانه دور یک میز، اقدام به مذاکرات مستقیم کردند.

گلد گفت اجلاس برنامه ریزی شده‌ی پاریس نخواهد توانست ادامه آن اجلاس تاریخی باشد، زیرا «معاهدات مادرید، البته پس از آن اسلو، بر پایه مذاکرات مستقیم و بدون پیش-شرط استوار بود. اجماع بین المللی این بود، و طرح فرانسه انحراف از آن اجماع است».

با این وجود، اگرچه گلد تأکید کرد که مذاکرات مستقیم دوجانبه با تشکیلات خودگردان فلسطین تنها راه موجود است، وی همچنین ابراز داشت که شک دارد محمود عباس رئیس این تشکیلات واقعا تمایل به توافقی با اسرائيل داشته باشد.

وقتی از وی سؤال آیا به نظر عباس حقیقتا از راه حل دوکشور برای دوملت استقبال می کند یا نه، در پاسخ گفت «وی نقشه های مشخصی در سر دارد که از نقشه هایی که مردم اسرائيل در سر دارند، و می توانند بپذیرند، بسیار دور است. اشاره هایی به مشروعیت زدایی از اسرائيل می کند و کل تاریخ یهود را انکار می کند. برای همین، قابلیت وی به اجرایی کردن یک راه حل دائمی و تمایل وی به اجرایی کردن یک راه حل دائمی زیر سؤال می رود. من مطئمن نیست وی تمایلی داشته باشد».

گلد که مشاور نتانیاهو در دور اول نخست وزیری وی در اواخر دهه ۱۹۹۰ بوده است، اضافه کرد «در خصوص نیات (عباس)، تردیدهای جدی وجود دارد. متأسفانه، وی سراشیبی تحریکات خشونت آمیز علیه مردم اسرائيل افتاده است، که به هیچ عنوان قابل قبول نیست».

در ۱۹۹۰، گلد ساعات بسیاری را به مذاکره با عباس گذرانیده است و شخصا شناخت «عمیقی» از وی دارد».

گلد گفت «شاید در آن زمان ها که روی چمن های کاخ سفید با (سیاستمدار پیشین اسرائيل) یوسی بیلین مذاکره می کرد، چهره ای میانه رو از وی به دست داده است. اما با وجود تحریکات عملی وی به خشونت و تأیید اعمال تروریستی، به نظر نمی آید اتکا به وی برای یک توافق سیاسی، منطقی به نظر بیاید».

مدیر کل وزارت خارجه اسرائيل مایل نبود در مورد برنامه های اسرائیل برای بعد از خروج عباس ۸۱ ساله از عرصه سیاست، اظهار نظر کند.

وی گفت «انتخاب رهبر فلسطینیان، به عهده اسرائيل نیست. با این وجود، اگر رهبران (احتمالی) فلسطینی دستشان به خون آغشته باشد و کشتار شهروندان اسرائيلی فعال بوده باشند، اسرائيل مسؤولانه اظهار نظر خواهد کرد. اما هنوز به آنجا نرسیده ایم» و احتمالا اشاره وی به نامزدی رهبر محبوب گروه فتاح تنظیم، مروان برغوتی باشد که اکنون به جرم طراحی کشتارهای انتفاضه دوم، در حال گذراندن محکومیت پنج ساله در زندان اسرائيل است.

گلد همچنین در مورد انتقادهای بین المللی از سیاست اسرائيل در گسترش اسکان جوامع یهودی فرای مرزهای پیشا-۱۹۶۷، سخن گفت و نظری که این اقدام را باعث جلوگیری قطعی راه حل دوکشور برای دوملت می داند، را رد کرد.

«درک» رویکرد بین المللی به «افزودن یک ردیف خانه دیگر به مجتمع موجود» در کرانه باختری «دشوار است». نظر معمول، که افزایش شمار شهرک ها، باعث دشواری تخلیه آتی شهرک ها است «لزوما درست نیست» زیرا بیشتر این یهودیان در شهرک هایی زندگی می کنند که قرار است طبق قرارداد صلح، جزو قلمرو اسرائیل باشند.

«بنابرین، بستگی به این دارد که نقشه ها را چگونه تنظیم خواهند کرد. اما دلیلی ندارد که نشود شمار قابل توجهی از یهودیان کرانه باختری را در آینده در قلمرو اسرائيل نگاه داشت. و دیگران نیز ممکن است تصمیم بگیرند آنجا زندگی کنند (پس از قرارداد و خروج احتمالی). حتی شاید ما برنامه ریزی دیگری را در نظر بگیریم، که الان مایل نیستم به آن بپردازم. اما آنچه سد راه قرارداد صلح است، افزودن شمار یهودیان نیست.

به گفته گلد، اسرائیل در گذشته نیز، در سینا، غزه، و جاهای دیگرشهرک نشینان را به محل دیگر انتقال داده، و دوباره هم می تواند همان کار را بکند. «اما شهرک نشینی سد راه قرارداد صلح نیست. آنچه سد راه قرارداد صلح است، اقدام فلسطینیان به خشونت است».

گلد که از ژوئن ۲۰۱۵ مدیریت وزارت خارجه را به عهده دارد با مقامات ارشد کشورهای عربی جلسات متعددی داشته است، از جمله برخی کشورها که با اسرائيل به طور رسمی روابط دیپلماتیک ندارند. مانند نتانیاهو، و خلاف باور معمول، او معتقد است که روابط با کشورهای عربی نه تنها به توافق صلح با رام الله آسیبی نمی رساند بلکه به این روند کمک می کند.

گلد در گفتگو با تایمز اسرائيل گفت «در دهه های گذشته نظر عمومی بر این بوده که اگر راه حلی برای مسأله فلسطین یافته شود، روابط میان اسرائيل و جهان عرب نیز بهبود خواهد یافت. اما این نظر، یک مشکل اساسی دارد، و آن این که روند، دقیقا برعکس است – از مسیر بهبود روابط با کشورهای عربی، می توانیم زمینه را برای موفقیت آتی در رابطه فلسطینی ها هم هموار کنیم».

وی البته اضافه کرد که در این دیدگاه «نبایدزیادی افراط کرد». تأکید کرد که قرار نیست همین فردا سفارت عربستان سعودی در اورشلیم گشوده شود، «اما اگر دیپلمات های اسرائيلی و عرب با هم بیشتر ارتباط بگیرند، حتی به عنوان متحد، آمادگی ایشان برای استفاده از اعتبار سیاسی خود در آینده احتمال بیشتری خواهد داشت».

گلد اشاره کرد که در کنفرانس اخیر ابو ظبی که گلد از طریق ماهواره در آن شرکت داشت یکی از مقامات رسمی امارات «از فلسطین به خاطر شکایت بردن به شورای امنیت به جای مراجعه به مجمع عمومی، روشی که امارات بکار گرفته، انتقاد کرد». «اگر ناهنجاری در میان باشد، در چنین موقعیت هایی مطرح می شود؛ اگر پیشنهادی برای راهبرد مثبت اختلافات باشد، با ما در میان می گذارند. به گمان من، این روند اگر چه به کندی، اما در نهایت تأثیری مسلم در قرارداد صلح خواهد داشت. جهان عرب، به ویژه در این مورد، از اهمیت بسزایی برخوردار است».

گلد اضافه کرد که اسرائيل «نمی بایست» پیش از ایجاد روابط حسنه با کشورهای عربی، «منتظر به راه آمدن فلسطینی ها را داشته باشد». «ما می توانیم روابط خود را با کشورهای عربی بهبود و گسترش بخشیم، شاید حتی زیرمیزی، و شاید حتی در وهله اول به روابطی بپردازیم که می توانند مطرح شوند. امکان بررسی را داریم.».

در پاسخ به تایمز اسرائيل، گلد گفت «واضح است که آنچه از اسرائيل به جهان عرب می رسد، در صورتی که درها را بیشتر به روی اسرائیل بگشایند، بسیار وسیع تر خواهد بود. اما ما در ابعادی که برای ما مناسب است، بسته به نوع رابطه ای که با آنها داریم، با آنها به همکاری خواهیم پرداخت. و امیدوار خواهیم بود که در آینده، شاهد تحول در این زمینه باشیم – حالا تا ببینیم.»

او گفت، روندهای دیپلماتیک پروسه های ۲۴ ساعتی نیستند. بلکه بر اساس روند تدریجی رابطه سازی و اعتماد سازی با افراد، و در طول زمان صورت می گیرند.

رابطه شخصی او با مقام سابق بلندپایه عربستان سعودی انور اشکی به همین شکل اتفاق افتاد، در یک کنفرانس کم سابقه، حضور دوجانبه علنی در واشنگتن دی سی سال گذشته (درست پیش از آنکه گلد به مقام فعلی خود منصوب شود).

گلد در خصوص ارتباط خود با اشکی گفت «در نهایت، آنها واقعا ابراز تمایل کردند که در جلسه ای علنی شرکت کنند و روابط را زیرمیزی نگه ندارند». «گاهی در زمینه های گوناگون می شود گفت که در آینده آمادگی های بیشتری هم بوجود آید». فکر نمی کنم درست باشد که اینجا بنشینیم و منتظر بمانیم تا دوباره یک کنفرانس بین المللی با حضور کشورهای عربی و اسرائيل برگزار شود، و کل ماجرا هم همین است. (چنین اتفاق های عمده ای ممکن است) بسیار مهم است البته، و برای همین است که ما در خصوص کشورهای عربی تلاش بسیار می کنیم. اما اگر همین فردا کنفرانس بین المللی تشکیل نشود، آسمان به زمین نمی آید.»